Φερνάντο Πεσόα
Άγνωστες πτυχές του Πορτογάλου ποιητή
Τον Φερνάντο Πεσόα (1888-1935), το μεγαλύτερο Πορτογάλο ποιητή μετά τον Καμόενς, μας (επανα)συστήνουν οι εκδόσεις Gutenberg, μέσα από πέντε βιβλία που φωτίζουν τρεις εν πολλοίς άγνωστες πτυχές του. Τον Πεσόα ως δοκιμιογράφο («Ηρόστρατος», «Η αναζήτηση της Αθανασίας»), ως εραστή («Γράμματα στην Οφέλια»), αλλά και λάτρη της λογοτεχνίας τρόμου («Ενα πολύ πρωτότυπο δείπνο»),μαζί με τα ποιήματα του Αλβάρο ντε Κάμπος και του Αλμπέρτο Καέιρο, ψευδώνυμα που χρησιμοποιούσε κατά καιρούς ο Πεσσόα και που, όπως έλεγε, εξέφραζαν τις διάφορες προσωπικότητες που συνυπήρχαν μέσα του.
1)Γράμματα στην Οφέλια»
Η Οφέλια Κεϊρός είναι 19 ετών όταν ερωτεύεται τον Φερνάντο Πεσσόα και μαζί του όλη την παρέα των ετερωνύμων: τον Α.Α. Κρος, τον Ρικάρντο Ρέις και τον Άλβαρο ντε Κάμπος. Ευαίσθητη και απλοϊκή, δηλώνει από την αρχή μέχρι το τέλος την επιθυμία της να παντρευτεί τον ποιητή, χωρίς ωστόσο να διστάζει να τον ακολουθήσει στα δυσπρόσιτα μονοπάτια της δημιουργίας του, ανταλλάσσοντας επιστολές γεμάτες ευρηματικότητα και χιούμορ. Οι απαντήσεις του Φερνάντο Πεσσόα μας αποκαλύπτουν όχι μόνο τη μοναδική ερωτική του σχέση, αλλά και την αδιαμφισβήτητη συνάφειά τους με το λογοτεχνικό του έργο.
2)«Η αναζήτηση της Αθανασίας»
Το νεανικό γραπτό του Φερνάντο Πεσόα που "υπογράφει" ο συνομήλικος ετερώνυμός του Αλεξάντερ Σερτς -δημοσιευμένο για πρώτη φορά το 1978-, μας γνωρίζει μιαν άλλη πτυχή της αφηγηματογραφίας του: το διήγημα τρόμου. Η ατμοσφαιρικότητα και η γοητεία της εκλογίκευσης που αναιρείται από τα σκοτάδια της ανθρώπινης ψυχής μαρτυρούν τη γόνιμη θητεία του στους μάστορες του είδους τον ΙΘ' αιώνα. Το συνοδεύουν μια διεξοδική εξέταση των πηγών και των προθέσεών του από τον K. David Jackson και ένα πλούσιο εργοβιογραφικό χρονολόγιο.
3)Ηρόστρατος
Ο Ηρόστρατος αποτελείται από τρία μέρη. Το πρώτο –«Ηρόστρατος»– αποτελείται από εβδομήντα αριθμημένα αποσπάσματα, το δεύτερο –«Προσωρινότητα»– από δεκατρία και το τρίτο –«Το ανώφελο της κριτικής»– από ένα και μοναδικό. Ακολουθεί το Επίμετρο με τον τίτλο «Αναζητώντας τον μελλοντικό χρόνο», που υπογράφει ο Richard Zenith.
Παρακολουθώντας τη σκέψη του μεγάλου αυτού πνευματικού ανθρώπου, αισθανόμαστε ότι το κύριο χαρακτηριστικό του είναι η ανατροπή. Ανατροπή των πάντων. Αποκαθήλωση ιερών και αγίων προσώπων της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Σκέψεις ρηξικέλευθες περί ιδιοφυΐας. Άριστος γνώστης της αγγλικής λογοτεχνίας και γλώσσας, στην οποία και ο ίδιος έγραψε, αντλεί τα παραδείγματά του από τους μεγάλους του αγγλικού πανθέου, των οποίων δεν δίστασε να «πειράξει» την τελειότητα. Σαίξπηρ, Μίλτον, Τένισον και όλοι οι άλλοι γίνονται τα εργαλεία των αποδείξεών του.
4)Τα ποιήματα του Άλβαρο ντε Κάμπος
Τελευταίος της βασικής τριάδας των ετερωνύμων ως προς τη σειρά γέννησης, μετά τον Αλμπέρτο Καέιρο και τον Ρικάρντο Ρέις, τη θριαμβική εκείνη ημέρα της 8ης Μαρτίου 1914, ο 'Aλβαρο ντε Κάμπος είναι, σύμφωνα με τον Αντόνιο Ταμπούκι, "ένα διπλό πρόσωπο, στο βαθμό που είναι πρόσωπο της μυθοπλασίας που δημιουργεί μυθοπλασία, ένα λογοτεχνικό πρόσωπο που δημιουργεί με τη σειρά του λογοτεχνία. Ο Κάμπος επομένως είναι κάτι περισσότερο από ένα πορτρέτο ή μία αυτοανάλυση· είναι ένας στοχασμός, ένα είδος προειδοποίησης: είναι ο Πεσσόα που βλέπει τον εαυτό του ως πρωτοποριακό καλλιτέχνη".
5)Τα ποιήματα του Αλμπέρτο Καέιρο
Το ποιητικό έργο του Αλμπέρτο Καέιρο απαρτίζεται από τρεις ενότητες: τον "Φύλακα των κοπαδιών", τον "Ερωτευμένο βοσκό" και τα "Ασύνδετα ποιήματα". Σε αυτόν επικεντρώνονται τα σχόλια όλων των ετερωνύμων καθότι είναι ο δάσκαλος όλων, η κεντρική έδρα και η πηγή της πεσσοανικής δημιουργίας.
Η παρούσα μετάφραση του συνόλου του έργου συνοδεύεται από τον "Πρόλογο" του Ρικάρντο Ρέις και τις "Σημειώσεις εις μνήμην του δασκάλου μου Καέιρο" του Άλβαρο ντε Κάμπος, τοποθετώντας έτσι τον Αλμπέρτο Καέιρο στο πλαίσιο της ετερωνυμίας και δίνοντάς του την κεντρική θέση για την οποία τον προόρισε ο δημιουργός του.
Ο Φερνάντο Πεσσόα (1888-1935) έγραψε τα πάντα και για τα πάντα. Αυτό το μεγαλειώδες μυστικό της λογοτεχνικής ιστορίας συνέθεσε ποιήματα, σκάρωσε αστυνομικές πλοκές, κατέστρωσε σχέδια φιλοσοφικών συστημάτων, υπερέβη τα όρια του χώρου και του χρόνου, ανακάτεψε την τράπουλα του νοήματος ξανά και ξανά .
Αποτελεί σημαντικότατο γεγονός η έκδοση των έργων του Πεσσόα από τον Gutenberg, σε πολυτονικό, σε εξαιρετικά κομψούς λευκούς τόμους, και πάντα με φροντισμένες μεταφράσεις, από τον Χάρη Βλαβιανό, τον Κωνσταντίνο Αρμάο, τη Μαρία Παπαδήμα.
Ο Πεσσόα είναι ταυτόχρονα ποιητής και μύθος ποιητικός. Έζησε τη ζωή του στα όρια της ανυπαρξίας, δημοσίευσε ελάχιστο μέρος του τεράστιου έργου του, ενός έργου ανολοκλήρωτου και πολλαπλού, το οποίο κληροδότησε στις μέλλουσες γενιές κλεισμένο στο περίφημο μπαούλο, εξασφαλίζοντας έτσι την υστεροφημία του.
Πεθαίνοντας στη Λισσαβόνα το 1935, τρία χρόνια προτού κλείσει τα πενήντα, θα αφήσει πίσω του ένα ελάχιστο σε όγκο έργο, που θα γίνει γνωστό κυρίως από δημοσιεύσεις σε εφημερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά. Παρόλα αυτά, ο Πεσσόα υπήρξε μια συγγραφική ιδιοφυία: όχι μόνο γιατί στα κατάλοιπα του βρέθηκε ένα μπαούλο με άπειρα γραπτά, πολλά εκ των οποίων περιμένουν ακόμη το φως της δημοσιότητας, αλλά και επειδή όσα έγραψε (ποιήματα, δοκίμια και πεζά), άλλοτε στα αγγλικά και άλλοτε στα πορτογαλικά, παρουσιάστηκαν ως προϊόντα των ανεξάντλητων λογοτεχνικών προσωπείων του: προσωπεία που μόνο απλά ψευδώνυμα δεν είναι. Οι ετερώνυμοι του Πεσσόα εμφανίζονται εντελώς διαφορετικοί μεταξύ τους, αποτελώντας ολοκληρωμένες λογοτεχνικές προσωπικότητες (ο καθένας διαθέτει τη δική του βιογραφία και εργογραφία), που ξεπερνούν σε αριθμό τους ογδόντα.
Είναι δυνατό να είναι κάποιος συγχρόνως πλούσιος και δαιμόνιος τραπεζίτης κι ένας ολοκληρωμένος αναρχικός που πολεμά για την απελευθέρωση της κοινωνίας; Σύμφωνα με τον Πεσσόα, ναι.
 |
| Δημοσίευση στη Θεσσαλία(ένθετο Διαδρομές) |
Παλατίνη Ανθολογία(βιβλίο πέμπτο)
Των εραστών τα μάτια είναι πάντα σα βροχή
Η ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ είναι το δημοφιλέστερο ποιητικό ανάγνωσμα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, από τον 7ο π.Χ. έως τον 7ο μ.Χ. αιώνα. Το δε συντριπτικώς δημοφιλέστερο τμήμα της είναι το Πέμπτο Βιβλίο, αυτό που περιλαμβάνει ερωτικά επιγράμματα διακρινόμενα για την κομψότητα του λυρικού ύφους και την αγέραστη επικαιρότητά τους.
Ο κόσμος του έρωτα -από την απλή εξομολόγηση ως τη σοφιστευμένη απιστία, από τα συνήθη παράπονα και τα χαριεντίσματα ως τα αφάνταστα καρδιοχτυπήματα και τα βάσανα, από τη συγκρατημένη σεμνότητα ως τη απερίφραστη χυδαιότητα- παρουσιάζεται ανάγλυφα και με χαριτωμένη βραχύτητα στα μάτια του αναγνώστη, που όχι μόνο διαπιστώνει ότι στο θέμα αυτό (:στον έρωτα) τίποτα δεν έχει αλλάξει αιώνες τώρα, αλλά και μαντεύει ότι ποτέ δεν πρόκειται τα πράγματα να είναι διαφορετικά. Ως προς αυτό όμως όλοι συμφωνούν και λένε "ευτυχώς".
(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Επιμέλεια κειμένων:Χαριτίνη Μαλισσόβα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου