9 Νοεμβρίου 2014

Διονύσης Μαρίνος 


 

Η αγάπη είναι ένα κύμα που τρώει σιγά σιγά 
το βράχο της ζωής 

Ο δημοσιογράφος και λογοτέχνης Διονύσης Μαρίνος μιλά στις Διαδρομές για 
το νέο του μυθιστόρημα"Ουρανός κάτω",που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πάπυρος και αναφέρεται στις αλλαγές που επέφερε η  Κρίση σε άνδρες και γυναίκες,στην αξία της οικογένειας,στην αυτοχειρία αλλά και στην ανάγκη του ανθρώπου  να επαναπροσδιορίζεται  και να επιχειρεί νέα ξεκινήματα.

"Ουρανός κάτω", ο τίτλος του βιβλίου σας. Ποιο ήταν το κίνητρο για τη συγγραφή του  και γιατί επιλέξατε τον συγκεκριμένο τίτλο;
 
Η βασική ιδέα αναπτύχθηκε την ημέρα που έγινε η τρομοκρατική επίθεση στο Μαραθώνιο της Βοστόνης. Εκείνες οι εκθετικές εικόνες άλογης και ωμής βίας εντυπωμένες στα πρόσωπα των ανθρώπων, ήταν το βασικό ερέθισμα. Η έκθεση σε αυτή τη μορφή μαζικής βίας είναι σύμφυτη με το σύγχρονο κόσμο. Από την 11η Σεπτεμβρίου και εντεύθεν έχει οικοδομηθεί ένας τρομώδης παγκόσμιος μηχανισμός το οποίο πυροδοτεί η τυφλή εκδίκηση. Όμως και πάλι, δεν με ενδιέφερε να διηγηθώ κάτι που ξεπερνάει τη δύναμη των λέξεων – η εικόνα είναι εκεί με τη δυναμική της. Στόχος ήταν να διηγηθώ τη ριζική αλλαγή ενός ανθρώπου, την ολική μεταστροφή του εσωτερικού του βίου. Σε μια χώρα που θυματοποιείται, που χάνει όλες τις σταθερές της, το άτομο δεν μπορεί να μείνει αμέτοχο. Αντιθέτως είναι ο κεντρικός πρωταγωνιστής του κοινωνικού δράματος. Ο τίτλος προέκυψε από αυτή τη δραματική αλλαγή των σταθερών του ατόμου και της κοινωνίας. Σαν να έρχονται τα πάνω-κάτω. Αυτό, άλλωστε, δεν ζούμε στις μέρες μας;
 
 
 
Ο ήρωάς σας,ένα σοφό παιδί του χρηματιστηρίου, ο Ιωσήφ Σαρογιάν, παρόλο που δεν έχει θιγεί από τη Κρίση οικονομικά, επαναπροσδιορίζει τη ζωή του έπειτα από ένα τρομοκρατικό χτύπημα. 
 
Ναι, ο κεντρικός ήρωας δεν αφηγείται τη ζωή του επί τη βάση της αλλαγής των οικονομικών δεδομένων. Δεν είναι άνθρωπος που χτυπιέται ανελέητα από την κρίση. Δεν ανήκει στην κατηγορία των νεόπτωχων. Είναι μέρος του συστήματος μέχρι που η τρομοκρατική επίθεση θα τον αναγκάσει να μπει στη διαδικασία να αρνηθεί τα κεκτημένα του. Αυτό, φυσικά, δεν δικαιώνει τους ανθρώπους που έπαιξαν και συνεχίζουν να παίζουν κεντρικό ρόλο στο ξεγύμνωμα μιας χώρας (όπως η Ελλάδα επί παραδείγματι). Δεν είναι μια ιστορία ενός… κακού που αποφασίζει να βουτήξει στην κολυμβήθρα του Σιλωάμ. Ο Ιωσήφ Σαρογιάν κάνει ένα προσωπικό ταξίδι προς το βάθος του εαυτού του. Ψάχνει να τον βρει και για να το κάνει αυτό πρέπει να αφαιρέσει τα βάρη από πάνω του. Με ό,τι αυτό σημαίνει για την οικογένειά του και την κοινωνική του θέση.
 
 
Τι πιστεύετε πως έχει αλλάξει στη ζωή του σημερινού άνδρα σε σχέση με εκείνον της εποχής προ κρίσης; Ποιος ο ρόλος του αναπροσδιορισμού της μνήμης; 
 
 Το ίδιο που έχει αλλάξει και στη ζωή μιας γυναίκας. Υπάρχει μια χαμένη δύναμη στην κοινωνική μηχανή. Αν μέχρι τώρα υπήρχε μια σπαταλημένη δύναμη στην Ελλάδα, τώρα πλέον το απόθεμα έχει χαθεί. Μειώνονται οι αντιστάσεις, χάνεται η έννοια της αξιοπρέπειας. Η μνήμη τις περισσότερες φορές είναι μια κακή μετρέσα. Σε υποβάλει σε ένα παιχνίδι αντεστραμμένων ειδώλων. Επαναφέρεις λόγια και ανθρώπους και καταστάσεις που η μνήμη στο μεταξύ τα έχει παραλλάξει. Τους έχει προσδώσει είτε δραματική, είτε εξισορροπητική ισχύ.  Η μνήμη είναι μια σταθερά του ανθρώπου, δίχως αυτή δεν πιστεύει πως υπήρξε κάποτε στο παρελθόν. Συνδέει τα ετερόκλιτα κομμάτια του βίου του με έναν παράδοξο τρόπο. Δεν ξέρω αν είμαστε αυτά που κάναμε ή αυτά που θυμόμαστε ότι κάναμε.
 
 
Στο μυθιστόρημά σας κατασκευάζετε την περσόνα μιας εντυπωσιακά αφοσιωμένης συζύγου του ήρωά σας. Πόσο σπάνιο είναι αυτό να συμβεί στην πραγματικότητα;
 
Δεν θα την έλεγα αφοσιωμένη ακριβώς. Όχι με την έννοια ότι υποτάσσει τον εαυτό της στον άνδρα κυρίαρχο του σπιτιού. Η γυναίκα του Ιωσήφ Σαρογιάν ακολουθώντας τους δικούς της δαίμονες προβάλλει στο πρόσωπο του άνδρα της αυτό που της λείπει. Μα, μια στιγμή, μήπως αυτό δεν κάνουμε όλοι; Το έτερον ήμισυ δεν είναι τίποτα άλλο από το δικό μας χαμένο κομμάτι που ψάχνουμε να το βρούμε έξω από εμάς. Ο ένας σκάβει τον άλλον όπως το κύμα τον βράχο. Κάπως έτσι λιανίζομαι ζωές. Η αγάπη είναι ένα κύμα που τρώει σιγά- σιγά και ανεπαίσθητα το βράχο της ζωής. Από την άλλη, όμως, τι θα ήταν ένας βράχος δίχως κύμα; Μια αμίλητη πέτρα, αυτό θα ήταν.
 
 
 Πόσο σημαντικός είναι κατά την άποψή σας ο θεσμός της οικογένειας;
 
 Κανένας θεσμός δεν είναι σημαντικός. Σημαντικοί είναι οι άνθρωποι, οι σκέψεις τους, οι αδυναμίες τους. Θα πει κανείς: μα, αυτά ακριβώς έρχεται να συμπληρώσει και να περιλάβει η θέσμιση της κοινωνίας. Να τοποθετήσει τον άνθρωπο σε ένα κανονιστικό περίγραμμα. Ναι, αλλά είναι περίγραμμα και αυτό έρχεται η στιγμή που σπάει – όπως ένα απόστημα. Η οικογένεια είναι θαλπωρή, αλλά και κόλαση ταυτοχρόνως. Είναι ασφάλεια, αλλά και φυλακή. Είναι μια δέσμευση για τον άνθρωπο. Πάντα πίστευα ότι ο άνθρωπος οφείλει να είναι αδέσμευτος. Το οφείλει στον εαυτό του. Για φανταστείτε: τα λέω όλα αυτά κι όμως έχω κάνει τη δική μου οικογένεια. Τι παράδοξος που είναι ο άνθρωπος, τελικά.
 
 
Δεν θα μπορούσα να μην αναφέρω την ποιητική –αποφθεγματική χροιά με την οποία διανθίζετε το βιβλίο σας.
 Το ποιητικό κομμάτι προσπάθησε να το μειώσω κατ’ επιλογήν. Στο μέτρο του δυνατού. Στο μυθιστόρημα οφείλεις να αφηγηθείς μια ιστορία, να δώσεις χρώμα στους χαρακτήρες, Να τους βάλεις να μιλήσουν, να σκεφτούν, να ερωτευτούν. Στην ποίηση κοιτάς το περίγραμμα, το αθέατο, το ρυθμό που έχει ο χτύπος της ανάσας και του στίχου. Αυτή η ρυθμικότητα που προσπαθεί να πετάξει, είναι κακός σύμβουλος για την πεζογραφία που όπως λέει και ο Μιχάλης Γκανάς πρέπει να περπατάει. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν δικαιούται κάποιες στιγμές να πετάξει.
 
Θίγετε το πολύ ευαίσθητο, άκρως σοβαρό θέμα της αυτοχειρίας. Πείτε μας γι αυτό.
 
 Ναι, και προσπάθησα να το κάνω με έναν αποδραματοποιημένο τρόπο. Να μην του προσδώσω περισσότερο συναίσθημα από όσο θα άντεχε η ιστορία η ίδια. Φοβάμαι πως στις μέρες μας τείνουμε να εξοικειωθούμε ακόμα και με αυτή την ακραία μορφή αφαίρεσης μιας ζωής. Πυκνώνουν ολοένα και περισσότερο τα απονενοημένα διαβήματα εντός της κοινωνίας, Άνθρωποι που έχασαν το έδαφος κάτω από τα πόδια τους και πλέον δεν αντέχουν την επόμενη ημέρα. Δεν είναι άνθρωποι άρρωστοι, δεν είναι άνθρωποι που χρειάζεται να κλειστούν σε ένα ψυχιατρικό κατάστημα. Είμαστε εμείς, ο διπλανός μας, κάποιος συγγενής μας.
 
Δημοσιογράφος ,ποιητής, συγγραφέας .Τι καλύπτει καθεμιά από τις τρεις αυτές ιδιότητές σας;
 
 Όλες ανάλογα την περίσταση. Έγινα δημοσιογράφος κατ’ επιλογήν και πλέον, έπειτα από 20 και κάτι χρόνια, συνεχίζω κατ’ ανάγκη, καθώς το επάγγελμα έχει χαλάσει. Είναι κάτι άλλο από αυτό που αγάπησα και γνώρισα στην αρχή. Γραφιάς έγινα κατ’ ανάγκη γιατί έπρεπε να βγάλω από μέσα μου μια σπάταλη δύναμη που με έτρωγε και συνεχίζω –όσο θα συνεχίσω- κατ΄επιλογήν γιατί βρίσκω καταφύγιο στις λέξεις. Ελπίζω κι εκείνες να μην κακοπαθαίνουν με τον τρόπο που τις μεταχειρίζομαι.

Η μυθοπλασία στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα;

 Η έννοια της fiction είναι η μετάπλαση και όχι η ρεαλιστική αποτύπωση. Δεν ζω εν κενώ, δεν γράφω προς χάριν των λέξεων, αλλά των ανθρώπων. Φυσικά, κάποια στοιχεία του μυθιστορήματος «ακολουθούν» έναν πραγματικό χάρτη, αλλά δεν το κάνουν με πιστό τρόπο. Γράφεις με πρώτο πυρήνα τον εαυτό σου προσπαθώντας να την τον περιβάλλεις, εν συνεχεία γράφεις για τους άλλους δίχως όμως να αναφέρεσαι σε κάποιον συγκεκριμένα. Έτσι μόνο οι ήρωες αποκτούν υπόσταση: όταν δεν τους δεσμεύεις με προκαθορισμένες πράξεις και μνήμες. Εκείνοι ξέρουν καλύτερα πώς θα διευθετήσουν τη ζωή σου. Ο συγγραφέας το μόνο που έχει να κάνει είναι να ακολουθήσει τα βήματά τους.
 
 
 


Θα ήθελα να κλείσω τη συνομιλία μας με μία φράση το βιβλίου: «Ένα σημείο εκκίνησης,εκεί που κάποιος άλλος ξεκινάει.Στο ίδιο σημείο ακριβώς.Μια σκυταλοδρομία δίχως τέλος». Πόσο το ασπάζεστε αυτό;
 Η έκφραση είναι: εκεί που κάποιος σταμάτησε, κάποιος άλλος ξεκινάει. Κανένας άνθρωπος δεν είναι νησί. Όπως και να΄χει βρεχόμαστε από ανθρώπους, από τις ανάσες τους, τα όνειρά τους, τη αγάπη και τα μίση τους. Είμαστε οι προβολές των άλλων και οι άλλοι ζουν μέσω ημών. Η ανθρώπινη αλυσίδα δεν σταματάει πουθενά. Εκεί που κάποιος σταμάτησε διότι δεν είχε άλλες δυνάμεις, κάποιος άλλος θα συνεχίσει μέχρι να πέσει με τη σειρά του και δεν έχει τέλος αυτή η ανθρώπινη ακολουθία.

 
  
«Ουρανός κάτω», Διονύσης Μαρίνος, εκδ.Πάπυρος.
Η αναζήτηση του εαυτού,σε ένα noir μυθιστόρημα
 

Το βιβλίο είναι βασισμένο σε μια ιδέα που αναπτύχθηκε την ημέρα που έγινε η τρομοκρατική επίθεση στον Μαραθώνιο της Βοστόνης και με βασικό ερέθισμα τις εικόνες άλογης και ωμής βίας εντυπωμένες στα πρόσωπα των ανθρώπων.

Ο κεντρικός ήρωας, Ιωσήφ Σαρογιάν, αποτελεί μέρος του συστήματος. Ωστόσο, μετά το τρομοκρατικό χτύπημα κάνει ένα προσωπικό ταξίδι αυτογνωσίας. Ψάχνει να βρει τον εαυτό του και για να το κάνει αυτό πρέπει να αφαιρέσει τα βάρη από πάνω του. Με ό,τι αυτό σημαίνει για την οικογένειά του και την κοινωνική του θέση.

Η γυναίκα του Ιωσήφ Σαρογιάν, απόλυτα αφοσιωμένη προς εκείνον στα μάτια του αναγνώστη,ωστην ουσία ακολουθεί τους δικούς της δαίμονες προβάλλοντας στο πρόσωπο του άνδρα της αυτό που της λείπει.

Οι γονείς του, άρρηκτα δεμένοι με εκείνες τις μόνιμες, αόρατες,αλλά τόσο δυνατές αλυσίδες που μας δένουν με το παρελθόν.

Και μια αυτοχειρία, που για τον Ιωσήφ Σαρογιάν είναι η αιτία για να σκεφτεί πως: «εκεί που κάποιος σταμάτησε, κάποιος άλλος ξεκινάει». «Είμαστε οι προβολές των άλλων και οι άλλοι ζουν μέσω ημών. Η ανθρώπινη αλυσίδα δεν σταματάει πουθενά. Εκεί που κάποιος σταμάτησε διότι δεν είχε άλλες δυνάμεις, κάποιος άλλος θα συνεχίσει μέχρι να πέσει με τη σειρά του και δεν έχει τέλος αυτή η ανθρώπινη ακολουθία».

Η μυθοπλασία εκτυλίσσεται σε 330 καλογραμμένες σελίδες, με τη δεινή συγγραφική ικανότητα αλλά και με το ποιητικό άγγιγμα του Δ. Μαρίνου να τις διατρέχει τόσο ...όσο, δίνοντας στον αναγνώστη τη δυνατότητα να προεκτείνει τη σκέψη του.

Ένα noir μυθιστόρημα στόχος του οποίου είναι να διηγηθεί τη ριζική αλλαγή ενός ανθρώπου, την ολική μεταστροφή του εσωτερικού του βίου ― κάτι που το κάνει με εξαιρετική επιτυχία.

Πόσο οι συγκυρίες της ζωής μας είναι δυνατό να αλλάξουν τη στάση μας
σχετικά την πρόσληψη της πραγματικότητας και τη διαχείριση της μνήμης;




Βιογραφικό
Ο Διονύσης Μαρίνος γεννήθηκε το 1971 στην Αθήνα, όπου  ζει και εργάζεται ως δημοσιογράφος.Ο ουρανός κάτω είναι το τέταρτο βιβλίο του, ύστερα από τα "Χαμένα Κορμιά" (2011, εκδ. Τετράγωνο),"Τελευταία Πόλη"(2012, εκδ. Γαβριηλίδης), "Anamneza",2014, εκδ. Γαβριηλίδης).