20 προτάσεις βιβλίων για το 2017 Της Χαριτίνης Μαλισσόβα Προτάσεις βιβλίων και προ(εκ)τάσεις

     

20 προτάσεις βιβλίων για το 2017     

                 

           Της Χαριτίνης Μαλισσόβα                        

Προτάσεις βιβλίων και προ(εκ)τάσεις 

              

          

Πάντα μου άρεσαν τα βιβλία που αποτελούν κίνητρο για να αναζητήσω το επόμενο. Κάθε ανάγνωσμα που μου έδινε απόλαυση με παρέπεμπε στο επόμενο που θα μου έδινε ακόμα μεγαλύτερη. Τρώγοντας ανοίγει η όρεξη,λοιπόν ,και  στην περίπτωση των βιβλίων.

Είτε είναι όμως είτε όχι κάποιος βιβλιοφάγος το ζητούμενο είναι να εξελίσσεται μέσω των αναγνωσμάτων του ή τουλάχιστον αυτό έχω ακούσει να επιζητούν οι περισσότεροι αναγνώστες. Γιατί άλλο περνάω την ώρα μου με ένα βιβλίο κι άλλο τη σκοτώνω.

Τα βιβλία έχουν τους ίδιους εχθρούς με τον άνθρωπο: τη φωτιά, την υγρασία, την ανοησία, το χρόνο και το ίδιο τους το περιεχόμενο, κατά τον Paul Valery.

Ο επαρκής, ωστόσο, αναγνώστης, μπορεί να διακρίνει τα βιβλία με τα οποία αξίζει να ασχοληθεί, να προτείνει βιβλία, να προεκτείνει τις αναζητήσεις του και να παρατείνει την αναγνωστική  του απόλαυση. Φυσικά  με τον χαρακτηρισμό επαρκής αναγνώστης, δίνεται αφορμή για μία μεγάλη συζήτηση με πολλές προεκτάσεις.

Βλέποντας την μεγάλη παραγωγή βιβλίων εν μέσω κρίσης αλλά και  την ευκολία της μικρής φόρμας στην οποία επιδίδονται οι περισσότεροι συγγραφείς, πιθανόν για να είναι στην παραγωγή σχεδόν κάθε χρόνο, δεν μπορώ να μην επισημάνω και την μετριότητα των αναγνωσμάτων που έρχονται στα ράφια των βιβλιοπωλείων,σε αντίθεση με την ξένη λογοτεχνία που έχει να επιδείξει δείγματα εξαίρετης γραφής. Με τα βιβλία συμβαίνει ό,τι και με τους ανθρώπους: ένας μικρός αριθμός είναι πολύ σημαντικά και τα υπόλοιπα χάνονται στο πλήθος, κατά την εύστοχη ρήση του Βολταίρου.

Η στήλη φέτος προτείνει κυρίως μυθιστορήματα και νουβέλες,(που κυκλοφόρησαν στο τέλος του 2016)παρόλο που υπάρχουν πολύ καλά βιβλία που αποτελούνται από μικρά διηγήματα,παραθέτοντας αποσπάσματα κριτικών για το καθένα.

Δεν θα μπορούσα να παραλείψω ένα βιβλίο για τον φετινό Νομπελίστα Bob Dylan καθώς και δύο αγαπημένα μου βιβλία μεταφρασμένης λογοτεχνίας.

Τέλος, τα τρία βιβλία ποίησης, είναι ένας μικρός φόρος τιμής στη μεγάλη(και αρκετά αδικημένη-παρόλο που είναι δική μου μεγάλη αγαπημένη) τέχνη της ποίησης. 

 

Καλές γιορτές και καλή χρονιά ,με πολλά και ,κυρίως ,απολαυστικά αναγνώσματα.

Χαριτίνη Μαλισσόβα

 

           Ελληνική  πεζογραφία

Ακρίβος Κώστας:Τελευταία νέα από την Ιθάκη,εκδ.Μεταίχμιο

Ο Κώστας Ακρίβος επέλεξε  αποσπάσματα από την  Οδύσσεια που το καθένα είχε να κάνει με κάποιο από τα πρόσωπα που κυκλοφορούν στο Έπος. Από τον ίδιο τον Οδυσσέα έως τον Μενέλαο, από την Καλυψώ ως την Αντίκλεια –συνολικά έχουμε 26 διηγήματα που αποτελούν κατά κάποιο τρόπο ενσαρκώσεις χαρακτήρων της Οδύσσειας στην σημερινή εποχή.Ο Ακρίβος αναζητά όχι τις εξωτερικές ομοιότητες, αλλά το εσωτερικό νήμα που μπορεί να συνδέει τύπους ανθρώπων μέσα στο εύρος των αιώνων.(Μ.Κοντολέων,culturenow)

Αλεξάκης Βασίλης,το Κλαρινέτο,εκδ.Μεταίχμιο

Πιστεύω ότι το μυθιστόρημα χρειάζεται δύο θέματα, όπως το πλέξιμο που γίνεται με δύο βελόνες», μας είπε. «Έτσι, το ένα θέμα είναι ο θάνατος του εκδότη μου και το άλλο το ελληνικό δράμα. Εδώ ήρθα σε επαφή με άστεγους, πούλησα τη “Σχεδία”, πήγα στα συσσίτια, έκανα έρευνα σοβαρά. Πιστεύω ότι το μυθιστόρημα είναι θέμα φαντασίας, αλλά αυτό δεν μου επιτρέπει τα λάθη. Δεν το λέω για να με επαινέσετε. Με βοηθάει να έχω στο μυαλό μου πραγματικούς ανθρώπους».Όσο για τον τίτλο του νέου βιβλίου του, προήλθε από τη φθορά της μνήμης. «Συγκεκριμένα τη δική μου», συνέχισε. «Μια μέρα συνειδητοποίησα στο σπίτι μου, στο Παρίσι, ότι έχω ξεχάσει τη λέξη κλαρινέτο στα ελληνικά. Με έπιασε πανικός. Βγαίνω στους δρόμους και βλέπω τον πύργο του Αϊφελ σαν ένα τεράστιο κλαρινέτο, αλλά δεν ξέρω το όνομα.(συνέντευξη στην Παρή Σπίνου,efsyn)

 

 

Ανδρουλάκης Μίμης,Δυο μόνο δάκρυα,εκδ.Πατάκη

Το όποιο ενδιαφέρον εντοπίζεται πάντα στο νέο (και ενίοτε απίθανο) υλικό που θα επιστρατεύσει ο ίδιος για να σχολιάσει το παρόν της Ελλάδας και του κόσμου. Αξίζει όμως να τονισθεί ότι στα Δύο μόνο δάκρυα, όπου κυριαρχεί «η μελαγχολική αίσθηση της Ιστορίας», ο Μίμης Ανδρουλάκης συνδιαλέγεται ποικιλοτρόπως με τα προηγούμενα βιβλία του: τον Κόκκινο κάβουρα (2013), την Αλλέγκρα (2014) και το Ταξίδι μέλιτος (2015), δηλαδή, αντιστοίχως, με την Αριστερά, τον Ελληνισμό / Φιλελληνισμό και τον Βενιζελισμό.

Δύο είναι, εν προκειμένω, οι ιστορίες που ξεχωρίζουν, όσα ακριβώς και τα δάκρυα του τίτλου. Τα τελευταία παραπέμπουν (μέσω του Πολύβιου) στον Σκιπίωνα Αιμιλιανό Αφρικανό τον Νεότερο και στην καταστροφή της Καρχηδόνας, σε μια «στιγμή που συμπυκνώνει το ιστορικό δράμα της ανθρωπότητας», όταν ο νικητής ταυτίζεται με τον ηττημένο, αλλά και με το πεπρωμένο των «μεγάλων λαών» που δεν είναι τίποτ' άλλο παρά μια «εναλλαγή ανόδου και πτώσης».

 

Βρεττάκος Κώστας,ΑσκήσειςΠεριέργειας,εκδ.Ποταμός

Το κονταροχτύπημα της μητέρας του με τη μνήμη καταλαμβάνει ένα από τα τελευταία κεφάλαια του συναρπαστικού βιβλίου του Κώστα Βρεττάκου, ένα σχόλιο στον τρόπο με τον οποίο συγκροτείται η ταυτότητα, η αίσθηση του εαυτού, η ύπαρξη της αυτοσυνειδησίας. Αλλά μήπως ολόκληρο το απομνημόνευμα δεν είναι παρά αυτό ακριβώς; Μια «αναμνημόνευση των γεγονότων που συγκροτούν τον μυθολογικό ορίζοντα» του συγγραφέα, αμφίθυμα τονισμένα και εν αμφιβόλω, πάντα, διατυπωμένα. Είναι μια ιστορία την οποία ο αναμιμνησκόμενος «προσπαθεί να αφηγηθεί», αλλά συχνά διαπιστώνει πως την αγνοεί, προχωρώντας «με υποθέσεις», καταφεύγοντας στην επινόηση, καταχρώμενος «λέξεις και εικόνες». Ανασκαφέας του «κάδου των αναμνήσεων», ευρέτης και συντηρητής τους, πασχίζει να ανασυστήσει από σπαράγματα ενθυμήσεων, προσωπικές εγγραφές, θραύσματα εικόνων και αισθημάτων μιαν εποχή, και κυρίως το ήθος της…Κατερίνα Σχινά,Καθημερινή)

 

Διαμαντή Μάνια,Η κοιλιά της Πέτρας,εκδ.Γαβριηλίδης

Η Κοιλιά της πέτρας, πρώτο μυθιστόρημα της ΜάνιαςΔιαμαντή, μόνο πρωτόλειο δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί. Με ύφος προσωπικό και γραφή ζωντανή και στακάτη, πλοκή ανατρεπτική και αφήγηση γλαφυρή και ατμοσφαιρική, το ολοκληρωμένο αυτό λογοτεχνικό πόνημα δεν συγκροτεί μονάχα ένα εμβριθές ψυχογράφημα αλλά και μια ενδιαφέρουσα  τοιχογραφία εποχής.ΧρύσαΦάντη,Fractal)

Κουναλάκη Ξένια:"Στις ταινίες κλαίω στις πιο άσχετες σκηνές",εκδ.Πόλις

Αιφνιδιάζει ευχάριστα αυτό το αυτοβιογραφικό πόνημα της επικεφαλής του διεθνούς ρεπορτάζ της «Καθημερινής», αφού η συγγραφέας δεν κάνει καμία προσπάθεια να κρύψει τις αλήθειες της, αλλά αντιθέτως τις εκθέτει με τον πιο πλήρη και αφοπλιστικό τρόπο.

Το βιβλίο αποτελείται από 73 σύντομες αυτοβιογραφικές ιστορίες με διάθεση αυτοέκθεσης αλλά και αυτοσαρκαστικήςδιάθεσης,αφοπλιστικά αληθινό και πηγαίο.

Λαδιά Ελένη,Η Φερέοικη,εκδ.Εστία

Η Ελένη Λαδιά για άλλη μια φορά αποδεικνύει ότι το ταλέντο της είναι πέρα και πάνω από τις τεράστιες γνώσεις της και από τη μοναδική χρήση της ελληνικής γλώσσας, προσόντα που τα εντάσσει με εξαιρετική μαεστρία στην έμπνευσή της.Τοαποτέλεσμα γοητευτικό και άγριο, επικίνδυνο και ελκυστικό. Στις γραμμές του θα βρούμε καλά κρυμμένες μύχιες σκέψεις μας ή προσωπικές μας στιγμές οι οποίες κινδυνεύουν να αποδράσουν στο παρόν και να σαρκωθούν μέσα στις λέξεις και στις ταυτίσεις που έρχονται απειλητικές. Θα μας κερδίσει η κατάδυση στον κόσμο των ψυχών,το ταξίδι στη Μνήμη και την εσωτερική μας ύπαρξη, εκεί που η ποιητική και συνάμα φιλοσοφική θεώρηση της Ελένης Λαδιά μας οδηγεί για άλλη μια φορά μοναδικά. Ε.Λιντζαροπούλου,diastixo)

 

 

Μαλακατέ Κατερίνα,το σχέδιο,εκδ.Μελάνι

Ένα μυθιστόρημα που διερευνά τις ανθρώπινες σχέσεις μέσα σε ένα περιβάλλον απομόνωσης και κλειστοφοβίας, που προσεγγίζει τα πρόσωπα της αφήγησης με ακρίβεια χειρουργού, που θέτει, τέλος, τους πολίτες προ των ευθυνών τους απέναντι στον τρόμο του ολοκληρωτισμού. 
Εν ολίγοις, ένα μοναδικό ψυχολογικό και πολιτικό θρίλερ. Το βιβλίο ανήκει στο είδος της Μυθοπλασίας με εξαιρετική λογοτεχνική γλώσσα που χαρίζει στον αναγνώστη αισθητική απόλαυση. (Μαρία Λιάκου,Fractal)

 

 

Μάστορη Βούλα"Στη  χώρα των θαυμάτων,"εκδ.Πατάκη

Το τελευταίο  μυθιστόρημα της πρόσφατα εκλιπούσης Βούλας Μάστορη κυκλοφορεί λίγους μήνες μετά από δυο άλλα βιβλία (τυχαίνει και αυτά να κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Πατάκη) με παρόμοιο θέμα.Είναι το «Γράμμα στον Κωστή» της Ξένιας Καλογεροπούλου και το «Το άλλο μου ολόκληρο» της Τασούλας Επτακοίλη.Και στα δυο αυτά βιβλία οι συγγραφείς τους απευθύνονται νοερά στους αγαπημένους συντρόφους που έφυγαν από τη ζωή. Και χωρίς να αποφεύγουν το πένθος, γνέφουν καταφατικά προς τη συνέχεια του βίου.Η Μάστορη αυτό το γνέψιμο δείχνει πως δεν το αντέχει.Παρόλα αυτά αποφασίζει να το γράψει. Ακολουθεί τη συμβουλή του Μένη Κουμανταρέα –το πένθος τελειώνει ή κοντεύει να τελειώσει όταν αποφασίζεις να γράψεις γι αυτό(.Μάνος Κοντολέων.)

 

 

Μιχαηλίδης Τεύκρος,Σφαιρικά κάτοπτρα,επίπεδοιφόνοι,εκδ.Πόλις 

Το μυθιστόρημα του Μιχαηλίδη, βαθιά ανθρώπινο, δεν αρκείται στο να ξεναγήσει τον αναγνώστη του στον λαβύρινθο της μεσαιωνικής κοινωνίας με τις μηχανορραφίες και τους ανόσιους έρωτες, αλλά προχωρεί ένα βήμα παραπέρα. Η αφήγηση από μια συναρπαστική πένα, όπως αυτή του Τεύκρου Μιχαηλίδη, εμπεριέχεται στα μαθηματικά και τα μαθηματικά στην αφήγηση που συνομιλεί ευχερώς με τη λογοτεχνία. Το αποτέλεσμα να παγιδεύεται ο αναγνώστης, κυριολεκτικά και μεταφορικά, στην αφηγηματική σαγήνη και στη δημιουργική της ενέργεια και να αφήνεται στις εκλάμψεις, θεματικές ή τεχνικές, που συντελούν σε πραγματική αναγνωστική απογείωση.(Νένα Κοκκινάκη,Καθημερινή)

 

 

Μπαμπασάκης Γιώργος-Ίκαρος,το φαινόμενο BobDylan,εκδ.Μεταίχμιο

Ο Bob Dylan τραγούδησε και τραγουδάει στη γλώσσα του Μεγάλου Βάρδου, του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, και του Χένρι Μίλερ, και του Άλεν Γκίνσμπεργκ, και όσων αγαπήσαμε μες στα ερείπια μιας εποχής. Ο Dylan, τραγουδώντας και δημιουργώντας στη γλώσσα του Μεγάλου Βάρδου, άλλαξε τη ζωή μας, άλλαξε τη ζωή χιλιάδων αντρών και γυναικών. Είναι κάτι περισσότερο από εκφραστής της εποχής μας, και φυσικά είναι κάτι πολύ περισσότερο από τραγουδοποιός: ο Dylan είναι ποιητής, είναι ένας από τους σπουδαιότερους χρονικογράφους του δεύτερου ημίσεος του εικοστού αιώνα. Η φωνή του Dylan είναι η φωνή των καιρών μας, είναι η μνήμη όσων γεγονότων στιγμάτισαν μιαν ολόκληρη εποχή.

Σπυροπούλου Μαριαλένα,Ρου,εκδ.Μεταίχμιο

Η ιστορία της έφηβης Ρούλας που διώκεται από τους γονείς της και καταφεύγει στην Αθήνα δεν αποτελεί ένα ακόμα βιβλίο που θυματοποιεί τους ήρωές

του.Απεναντίας,διαβάζοντάς το αντιλαμβάνεσαι πόσο ακόμα και κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες δεν χάνεται η ελπίδα ότι τα όμορφα πράγματα μπορούν να  διασωθούν και θα ανθίσουν.

Εξαιρετικά καλογραμμένη νουβέλα με την έμπειρη ματιά της ψυχολόγου που  δομεί εξειρετικά τα προφίλ των ηρώων της.Μια επιβεβαίωση ότι" η ομορφιά μπορεί να σώσει τον κόσμο".Αρκεί να μην την φοβηθούμε.

 

Σταμάτης Αλέξης,Ο  έβδομος Ελέφαντας,εκδ.Καστανιώτη

 Το μυθιστόρημα του Αλέξη Σταμάτη είναι μια ταραγμένη περιπλάνηση και μαζί μια εφιαλτική, αδυσώπητη αυτοανάλυση, ένα μανιώδες ξήλωμα του εαυτού. Είναι επίσης η εσωτερική, σύγκορμη εξέγερση του προσώπου έναντι του προσωπείου Σε κάθε σελίδα σχεδόν παρακολουθεί το σώμα του να πέφτει και να σπάει, να παίρνει φωτιά και να σκορπίζεται σε στάχτες. Η έντονη σωματικότητατης γραφής που επιζητά την αρωγή της ποίησης, διαλέγεται εύστοχα με αρχιτεκτονικούς παραλληλισμούς που παραπέμπουν στο θεμελίωμα και τη θωράκιση. Στο γκρέμισμα και την ανέγερση.(Λ>Πανταλέων,literature.gr/

 

Σφακιανάκης Άρης,Έξοδος,εκδ.Κέδρος

Τρία χρόνια μετά το τελευταίο του μυθιστόρημα,οΆρης Σφακιανάκης επανέρχεται δριμύτερος και "διατρέχει" με τον δικό του τρόπο την   ιστορική έξοδο του Μεσολογγίου.

Ένας συγγραφέας ετοιμάζεται να γράψει το καινούργιο του βιβλίο. Για να συγκεντρώσει το υλικό που χρειάζεται, σχεδιάζει να ταξιδέψει σε μια μακρινή πολιτεία. Οι φίλοι του προσπαθούν να τον αποτρέψουν: "Είναι διαβολότοπος, τι δουλειά έχεις εσύ εκεί;" επιμένουν. Εκείνος τους αγνοεί, κι έτσι ένα ωραίο πρωί ξεκινάει το ταξίδι του. Δυο μέρες αργότερα θα βρεθεί σ’ ένα μέρος που ξεπερνάει την ίδια του τη φαντασία. Και γίνεται ο ίδιος ήρωας στο βιβλίο που σκόπευε να γράψει.

 

 

ΦάιςΜισέλ,Lady Cortisol,εκδ.Πατάκη

Πιστός στον τρόπο του, ο συγγραφέας οργανώνει ένα πυκνό κείμενο, ένα κείμενο όπου οι ερωτήσεις φωτίζουν λοξά την απάντηση και οι απαντήσεις απογυμνώνουν την ερώτηση. Εύλογα αναρωτιέται κανείς ποιά είναι αυτή η γυναικεία φωνή που μοιάζει να μας συστήνεται μέσα από αντιφάσεις; Πρόκειται για μια ψυχαναλυτική συνεδρία, για ευθεία ανάκριση, για επινοημένο καβγά; Μήπως είναι και οι δύο συνομιλητές το ίδιο πρόσωπο που ανακρίνει τον εαυτό του μπροστά στον καθρέφτη; Ή μήπως, εν τέλει, η αφήγηση αφορά σε μια παραίσθηση; Παρόλα αυτά ο αναγνώστης δεν χρειάζεται να απαντήσει σε κανένα από αυτά τα ερωτήματα. Αφενός επειδή η χρήση της γλώσσας του Φάις είναι πειστική και απολαυστική (ειδικά η φορτισμένη δευτεροπρόσωπηαφήγηση)· αφετέρου επειδή σε αυτή στη αφηγηματική περιήγηση στο ημίφως της προσωπικής μνήμης, των αναγνώσεων της επιθυμίας, της αναμέτρησης με την πραγματικότητα.(Άκης Παπαντώνης,Φρέαρ)

 

                                              Μεταφρασμένη  Λογοτεχνία

Ζάουμε Καμπρέ,Confiteor,εκδ.Πόλις

Ένα σπουδαίο βιβλίο, από αυτά που αξίζει να μείνουν κλασικά, ένα σημαντικό μυθιστόρημα. Αυτό είναι το πρώτο που σου έρχεται στον νου όταν κλείνεις και την τελευταία σελίδα του Confiteor.Το μυθιστόρημα είναι μια τεράστια επιστολή του Αντριά Αρντέβολ στην αγαπημένη του Σάρα. Λίγο πριν το Αλτσχάιμερ του στερήσει για πάντα τη μνήμη, τη λογική και τη φωνή του, προσπαθεί να ανασυνθέσει τα γεγονότα της ζωή του(ς), να της πει αυτά που δεν κατάφερε να ξεστομίσει όταν ήταν ζωντανή, να εξιλεωθεί και να συγχωρήσει, να εξομολογηθεί· Το μυθιστόρημα είναι πρωτοποριακό στην αφήγηση, το τρίτο και το πρώτο πρόσωπο συχνά μπερδεύονται ακόμα και στην ίδια πρόταση, ο χρόνος είναι ρευστός, ποτέ δεν ξέρεις αν μιλάμε για το σήμερα, το 1940, ή το 1450. Όμως δεν έχει σκοπό να αποπροσανατολίσει τον αναγνώστη, μόνο να τον γοητεύσει.(Κ.Μαλακατέ,Διαβάζοντας)

 

 

Wilkie Collins,Η γυναίκα με τα άσπρα,εκδ.Gutenberg,σειρά Orbis Literae,19

Το πρώτο μυθιστόρημα της αισθηματικής λογοτεχνίας μυστηρίου (sensation novel), ένα έργο που συνδυάζει τις συγκινήσεις της μεσαιωνικής λογοτεχνίας με τον ψυχολογικό ρεαλισμό μιας σύγχρονης θεματογραφίας και μεταφέρει τον έρωτα αλλά και τη φρίκη του μεσαιωνικού μυθιστορήματος στα σαλόνια μιας μεσοαστικής βικτοριανής Αγγλίας. Έρωτας, μυστήριο, φαντάσματα, αρρώστιες, εγκλήματα, μυστικές αδελφότητες, προδοσίες, ηθογραφία, συναρπαστική πλοκή και πρωτοποριακός για την εποχή του τρόπος γραφής: Η Γυναίκα με τα Άσπρα υπήρξε η πρώτη μεγάλη επιτυχία του Ουίλκι Κόλινς.

  Ποίηση

Κική Δημουλά,άνω Τελεία,εκδ.’Ικαρος

Η Δημουλά, σοφή και σαφής όσο ποτέ, ξέρει ότι δύναμή μας είναι η αδυναμία μας, ότι το ψέλλισμα είναι το ουρλιαχτό μας, ότι δίχως σιγαστήρα η κραυγή μας είναι άσφαιρο μελόδραμα, ότι υπονομεύοντας την ποιητικότητα διακονείς την Ποίηση, ότι το πνεύμα ενοικεί στην ύλη, ότι το Τίποτα εμπεριέχει το Παν, ότι αν δεν στέργεις να απουσιάζεις δεν έχεις παρουσία. Πηγή: www.lifo.gr

 

 

Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ,Της μοναξιάς διπρόσωποι μονόλογοι,εκδ.Καστανιώτη

« Είχα σκεφτεί να γράψω και άλλους μονολόγους. Αλλά σταμάτησα. Μπορεί μετά. Νιώθω ότι είναι όλα εντάξει. Το 76 είναι μεγάλη υπόθεση, σκέφτομαι σήμερα ότι το να φτάσει κάποιος στα 76 έτη είναι από μόνο του θαύμα.»(από συνέντευξή της στην Μ.Σπυροπούλου,στηνεφ.Κ)

 

Γιώργος Χριστοδουλίδης,Πληγείσες περιοχές,εκδ.Μελάνι

Η  ποιητική συλλογή του Γιώργου Χριστοδουλίδη, που φέρει τίτλο «Πληγείσες περιοχές», αποτελείται από 35 ποιήματα χωρισμένα σε 5 ενότητες: α) τις παιδικές μνήμες, δικές του ποιητή και των παιδιών του, β) την καθημερινότητα και τα βιώματά της, γ) τα υπαρξιακά ζητήματα, με έμφαση στο θάνατο, δ) τα ερωτικά ποιήματα με θέμα τη γυναίκα και ε) τα ερωτικά ποιήματα με θέμα την ποίηση, που στην ουσία πρόκειται περί ποιημάτων ποιητικής. Ο Γ.Χ. σπάνια λειτουργεί με αφοριστικές προσεγγίσεις στην ποίησή του. Όταν το πράττει όμως είναι καίριος, ευθύβολος, και εύστοχος: «Δεν υπάρχουν γυναίκες χωρίς αλυσίδες / δεν υπάρχουν γυναίκες ικανές να μην τις σπάσουν / και δεν υπάρχουν γυναίκες / που το καταλαβαίνουν πριν τις σπάσουν». 

Συνέντευξη της Ζωής Μπέλλα -Αρμάου στη Χαριτίνη Μαλισσόβα με αφορμή τη νέα σειρά βιβλίων ALDINAαπό τις εκδόσεις GUTENBERG.

      Ζωή Μπέλλα-Αρμάου 

"Στόχος η αυτομόρφωση του ατόμου."

Η Ζωή Μπέλλα-Αρμάου γεννήθηκε στο Βόλο.Είναι φιλόλογος, Ομότιμη Σχολική Σύμβουλος & Διευθύντρια της σειράς ALDINA των εκδόσεων GUTENBERG,σειρά βιβλίων για τα οποία και είναι η αφορμή  της συζήτησής μας.Υλοποιώντας και συνεχίζοντας τη σειρά που εμπνεύστηκε και ξεκίνησε ο εκλιπών σύζυγός της ,Δημήτρης Αρμάος, γνωστός συγγραφέας και επιμελητής των εκδ.Gutenberg,η Ζωή Μπέλλα αναφέρεται με λεπτομέρειες στο νέο αυτό εγχείρημα που έχει κάνει ήδη αίσθηση στον εκδοτικό χώρο αλλά και στο αναγνωστικό κοινό.

Διευθύνετε τη νέα σειρά βιβλίων των εκδ. GUTENBERG  με τίτλο ALDINA. Εμπνευστής της σειράς ήταν ο αείμνηστος σύζυγός σας, φιλόλογος, ποιητής  και εξέχων επιμελητής βιβλίων, Δημήτρης Αρμάος. Θέλετε να μας μιλήσετε γι’ αυτό;

Ο Δημήτρης Αρμάος ήταν εδώ και  πολλά χρόνια συνεργάτης των εκδόσεων GUTENBERG, είτε ως συγγραφέας είτε ως επιμελητής βιβλίων, κυρίως της πολύ σημαντικής σειράς ORBIS LITTERAE, που τύχη αγαθή το έφερε να συνεργαστεί, για την κατάρτιση του προγράμματός της, με τον πολύ σημαντικό διανοούμενο, συντοπίτη μας, Θανάση Χριστοδούλου (που έχει και τη διεύθυνση της ORBIS). Το 2014, ο Δημήτρης οργάνωσε ένα νέο εκδοτικό πρόγραμμα, την ALDINA, που περιλαμβάνει περισσότερους από 200 τίτλους κλασικών έργων, παλαιότερων και σύγχρονων, με αυστηρό κριτήριο πάντα την ποιότητά τους, την αντοχή τους στονχρόνο. Όταν κατήρτιζε το πρόγραμμα «φλεγόταν» ολόκληρος: να καταλήξει στα έργα, να βρει τους καλύτερους μεταφραστές, να συγκεντρώσει σχόλια, εισαγωγές και επίμετρα (κυρίως από ξένες εκδόσεις) που θα συνόδευαν κάθε κείμενο∙ να συνθέσει οδηγίες για την επιμέλεια και τη διόρθωση, να βρει καλές μεταφράσεις για επανέκδοση («τις καλές δουλειές δεν τις πετάμε», έλεγε). Γνώριζε την παγκόσμια λογοτεχνία όσο λίγοι, και είχε ένα αλάνθαστο κριτήριο να ξεχωρίζει το μεγάλο έργο. Χαιρόταν με τα καλά βιβλία τόσο όσο για λίγα πράγματα χάρηκε στη ζωή του.

Θα μας εξηγήσετε γιατί δόθηκε  ο τίτλος αυτός στη σειρά;

«Βάφτισε» τη σειρά ALDINA, ως φόρο τιμής στη μεγάλη φυσιογνωμία της Αναγέννησης τον τυπογράφο και εκδότη Άλδο (Aldus) Mανούτιο, που τόσο η αισθητική του αντίληψη για τη μορφολογία του βιβλίου όσο και η αυστηρότητα της επιμέλειας των κειμένων που βγήκαν απ’ το τυπογραφείο του (αρχαίοι Έλληνες, Βυζαντινοί και Λατίνοι συγγραφείς) καθορίζουν μέχρι σήμερα τα κριτήρια του πραγματικά καλού βιβλίου, ασχέτως αν πολύ συχνά οι νόμοι της αγοράς τα παρακάμπτουν. Είχε προγραμματιστεί, λοιπόν, τα πρώτα βιβλία της ALDINA να εκδοθούν το 2015, στα 500 χρόνια από τον θάνατο του Μανούτιου. Δυστυχώς, αυτή τη χρονιά, ο Δημήτρης έφυγε από κοντά μας. Ο εκδοτικός οίκος, που υποστήριξε με θέρμη όλον τον σχεδιασμό του, θέλησε να τον υλοποιήσουμε ― και νά’μαστε εδώ, σηκώνοντας, όλοι οι συντελεστές της έκδοσης, αυτή τη μεγάλη ευθύνη, σε μια προσπάθεια να μην προδώσουμε το όραμα του εμπνευστή της.

Και το λογότυπο της σειράς;

Το λογότυπο, ένα δελφίνι τυλιγμένο γύρω από μια άγκυρα, ήταν το λογότυπο των εκδόσεων του Μανούτιου. Το βρίσκουμε σ’ ένα ρωμαϊκό νόμισμα του 80μ.Χ. μαζί με την επιγραφή festina lente, δηλαδή σπεῦδε βραδέως, ένα οξύμωρο που αποδίδει το πνεύμα του ουμανιστή Άλδου για την ταχύτητα αλλά και την προσοχή με την οποία πρέπει να εκδίδονται τα βιβλία. 

Ποιο κενό έρχεται να καλύψει στο χώρο των εκδόσεων η ALDINA;

Πρόθεσή μας είναι να δώσουμε στους Έλληνες αναγνώστες θεμελιακά λογοτεχνικά έργα, κορυφαία στο είδος τους, πρωτοποριακά στη γραφή τους, σε άψογες εκδόσεις. Τα έργα επιλέγονται όχι για την ευκαιριακή εμπορική επιτυχία τους, αλλά για τη συμβολή τους στην εξέλιξη του πνεύματος, δηλαδή έργα που, τελικά, βρίσκουν πάντα τη θέση τους στα χέρια και στην καρδιά των ανήσυχων και απαιτητικών αναγνωστών. Δεν θα έλεγα ότι καλύπτουν το κενό των μεγάλων έργων που παραμένουν ακόμα αμετάφραστα στη γλώσσα μας, αλλά μια συμβολή προς αυτή την κατεύθυνση νομίζω ότι έχουν.

Στα τέσσερα πρώτα βιβλία περιλαμβάνονται τρία μεταφρασμένα έργα αλλά και η επανέκδοση του Ζ του Β.Βασιλικού. Με ποια κριτήρια έχουν επιλεγεί;

Ναι, όντως, τα τέσσερα πρώτα βιβλία της ALDINAχαράσσουν και τη στρατηγική της σειράς: καλές μεταφράσεις σε αναθεωρημένη επανέκδοση και πολύ κατατοπιστικές εισαγωγές και επίμετρα (Edgar AllanPoe Η Αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ από το Ναντάκετ), βιβλία που πρώτη φορά μεταφράζονται (Colm Tóibín, Καραβοφάναρο στο Μαύρο Νερό), συγγραφείς που πρώτη φορά μεταφράζονται έργα τους στη γλώσσα μας (Joaquim Maria Machado de Assis, Ελένα), αλλά και ελληνικά καταξιωμένα έργα (Βασ. Βασιλικός, Ζ. Φανταστικό Ντοκιμαντέρ ενός εγκλήματος). 

Ποια είναι τα βιβλία που θα εκδοθούν στη συνέχεια;

Έχουμε, όπως σας είπα έναν μακρύ κατάλογο, τον οποίο μάλιστα συνεχώς τον εμπλουτίζουμε – αυτό ίσως λέγεται εκδοτική απληστία! Για να σας δώσω το στίγμα των προθέσεών μας μπορώ να σας αναφέρω μερικά από ταέργα που βρίσκονται σε στάδιο επιμέλειας: πρόκειται για γνωστούς συγγραφείς όπως Balzac, Wilkie Collins, Gustave Flaubert, Friendrich Schlegel, Virginia Woolf, Miguel de Unamuno, αλλά και λιγότερο γνωστούς στο ευρύ κοινό, νεότερους κυρίως, ας αναφέρω τοναμερικανό John Eduard Williams (ετοιμάζουμε δύο βιβλία του), τον γερμανό Jürgen Buchmann, και τη Djuna Barnes, αμερικανίδα, που έχει δώσει πολύ σημαντική δουλειά στο χώρο του μοντερνισμού. Επανεκδίδουμε πολύ καλές μεταφράσεις, βέβαια πάντα αναθεωρημένες, των Ford Madox Ford, ThomasPynchon, Balzac, Henry James, Peter Handke, RobertMusil, και, τέλος, έχουμε συμπεριλάβει στον κατάλογό μας βιβλία μυστηρίου (που θα αποτελέσουν υποσειράτης ALDINA), με βιβλία εμβληματικά στο είδος τους, όπως ιστορίες του Sir Arthur Conan Doyle, του συγγραφέα που δημιούργησε τον θρυλικό ΣέρλοκΧόλμς, αλλά και της Anna Katharine Green, που λίγοι γνωρίζουν ότι υπήρξε πρωτοπόρος στο αστυνομικό μυθιστόρημα. Και φυσικά πολλά άλλα.

Ποια είναι τα «σημεία» εκείνα στα οποία δώσατε ιδιαίτερη προσοχή ώστε να φθάσουν στα χέρια των αναγνωστών τα βιβλία που ήδη αποτελούν είδηση στο χώρο των εκδόσεων;

Πρώτα-πρώτα οι μεταφράσεις περνούν από εξονυχιστική επιμέλεια και διόρθωση, μέχρι και το τελευταίο λεπτό της εκτύπωσής τους (αν και για να είμαι ειλικρινής αλάνθαστο βιβλίο δεν υπάρχει!). Το κάθε βιβλίο συμπληρώνεται με τον αναγκαίο σχολιασμό, σημαντικούς προλόγους και επίμετρα, στοιχεία που βοηθούν τον αναγνώστη όχι απλώς να διαβάσει το έργο αλλά να το μελετήσει και να διαμορφώσει πιο ολοκληρωμένη άποψη για τον συγγραφέα, το έργο και την εποχή του. Πολύ σημαντικό στοιχείο είναι και η μορφή του βιβλίου: η γραμματοσειρά, η σελίδωση, τα εξώφυλλα, τα πρωτοσέλιδα, ακόμη και ο κολοφώνας, όλα σχεδιάζονται και εκτελούνται από ένα επιτελείο συνεργατών, με επικεφαλής τον καλλιτέχνη της τυπογραφίας Γιάννη Μαμάη, που δεν επιτρέπει σε καμίασελίδα να χάνει την αρμονία και την καλαισθησία της. Για τα εξώφυλλα και τα άλλα κοσμήματα συνεργαζόμαστε με νεοέλληνες ζωγράφους και γραφίστες που δίνουν στο κάθε βιβλίο έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα.

Κάποιοι βρίσκουν ομοιότητες με τη σειρά ORBISLITERAE, επίσης των εκδ. GUTENBERG. Θέλετε να διευκρινίσετε;

Η ORBIS, στα 25 χρόνια πορείας της, έχει να επιδείξει πολύ μεγάλα, σε σημασία και έκταση, κλασικά έργα. Ηβασική διαφορά είναι ότι η ALDINA περιλαμβάνει και παλαιότερα κλασικά έργα, αλλά μικρότερης έκτασης (άσχετο αν εμείς με τα συνοδευτικά υλικά επαυξάνουμε τον όγκο τους (είναι λ.χ. η περίπτωση του Πόε), αλλά κυρίως, όπως σας είπα, έργα πιο σύγχρονα, ελληνικά και ξένα. Μια άλλη ομοιότητα με την ORBIS είναι η επιλογή του πολυτονικού: ο Αρμάος έγραφε ακόμη και τις πιο απλές σημειώσεις του και την αλληλογραφία του, πόσω μάλλον τα βιβλία του σε πολυτονικό, όχι από φετίχ (αν και για να πούμε την αλήθεια, αισθητικά δεν συγκρίνεται ένα πολυτονικό μ’ ένα μονοτονικό βιβλίο!), αλλά γιατί το ισχύον μονοτονικό δεν έχει λύσει όλα τα προβλήματα της ανάγνωσης. 

Πόσο τολμηρό εγχείρημα αποτελεί η ALDINA στη σημερινή εποχή που ο χώρος των εκδόσεων περνά τη δική του κρίση;

Είναι όντως, αλλά έχουμε εμπιστοσύνη στο κριτήριο των αναγνωστών και στην ανάγκη τους να βρουν το καλό βιβλίο στη γλώσσα τους. Ήδη, η ανταπόκριση είναι τόσο θερμή που μας δίνει θάρρος να συνεχίσουμε. 

Σε ποιους αναγνώστες απευθύνεται η Aldina;

Νομίζω σε όλους. Αρκεί μια σπίθα ανησυχίας να έχει ο άνθρωπος που θα μπει σ’ ένα βιβλιοπωλείο και θα βρει στην ALDINA γοητευτικά βιβλία, φιλικά ακόμη και στην αφή, ευχάριστα στο μάτι και «ψυχαγωγικά» με ό,τισημαίνει η λέξη. Θέλουμε ακόμη και ο αναγνώστης, που αγοράζει ένα βιβλίο για τις διακοπές του, να βρει στα βιβλία μας τέτοια απόλαυση και ικανοποίηση, που να τον κάνουν να ανατρέξει να βρει και άλλα έργα του ίδιου συγγραφέα ή της εποχής ή του λογοτεχνικού είδους και να αναζητήσει κάτι περισσότερο. Στόχος μας είναι η ALDINA να αποτελέσει κομμάτι της αυτομόρφωσης του ατόμου.

Ποιο είναι το δικό σας αγαπημένο βιβλίο της σειράς;

Ξέρετε, τα βιβλία είναι σαν τα παιδιά μας: αν είμαστε καλοί γονείς, τα αγαπάμε όλα εξίσου. Μπορώ να σας πω όμως τις ιδιαίτερες «χάρες» του καθενός: Η Αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ έχει όλη την ιδιοφυία του συγγραφέα του, που μας χαρίζει ένα συναρπαστικό ταξίδι στην Ανταρκτική αλλά και στις πιο σκοτεινές πτυχές της ύπαρξής μας. Το Καραβοφάναρο έχει την τόλμη να αγγίξει πολύ λεπτά ζητήματα των ανθρώπινων σχέσεων, ενώ το Ζ συνδυάζει τα ιστορικά ντοκουμέντα για τη δολοφονία του Λαμπράκη με μοναδικούς λυρικούς μονολόγους, και, τέλος, η Ελένα, έχει τη χάρη της κλασικής πλοκής ― και πώς να το κάνουμε, μας αρέσουν ακόμη τα ρομάντσα, όταν είναι τόσο καλογραμμένα όσο αυτό.  

Γεννηθήκατε και μεγαλώσατε στον Βόλο. Ποια είναι η σημερινή σας σχέση με την γενέτειρά σας και ποια συναισθήματα τρέφετε γι' αυτήν;

Στον Βόλο συντηρούμε ακόμη το ισόγειο σπίτι όπου μεγαλώσαμε με την αδερφή μου, όπου ακόμη ζει η μητέρα μας, μια γυναίκα 90 χρόνων που αυτοσυντηρείται, και που έχει καταγράψει στη μνήμη της όλη την ιστορία της πόλης μας. Οι οικογένειές μας συγκεντρώνονται στις γιορτές ή το καλοκαίρι και είναι αυτές λίγες, αλλά τόσο αναγκαίες στιγμές επικοινωνίας. Το σπίτι μας το έχουν περικυκλώσει πολυκατοικίες, από τους παλιούς γείτονες έχουν μείνει πολύ λίγοι, αλλά η κυρία Μαρίκα επιμένει να καλλιεργεί τα λουλούδια και τα οπωροφόρα της, να φτιάχνει το νερατζάκι γλυκό και να δέχεται για καφέ τις φίλες και τους φίλους που την επισκέπτονται. Αγαπώ πολύ τον Βόλο, γιατί εδώ βρίσκω τη γαλήνη της παλιάς μου αυλής και τις μνήμες της εφηβείας μου.