Μαγδαληνή Θωμά "Μόνος τρόπος να επικοινωνήσουμε με τον βαθύτερο εαυτό είναι να τον δούμε από απόσταση..."

  Μαγδαληνή Θωμά

 

                                          

           

"Το ταξίδι είναι, πρώτα απ' όλα, ένας γυρισμός."

 

Με αφορμή τη νουβέλα με τίτλο:"Θα ερχόσουν μαζί μου στη Νορβηγία;"(vakxikon) η σημερινή συνάντηση με τη συγγραφέα του βιβλίου Μαγδαληνή Θωμά.

Έχοντας ταξιδέψει σε πολλούς προορισμούς(και στη Νορβηγία,φυσικά), η συγγραφέας καταθέτει μια καταβύθιση στο ανθρώπινο βίωμα ενώ ακροβατεί ανάμεσα στο πραγματικό και φαντασιακό, περνώντας μας από τη λογοτεχνία του ταξιδιού στο ταξίδι της λογοτεχνίας.

Η Μαγδαληνή  Θωμά,τελείωσε τη συγγραφή του βιβλίου της στον Κατηγιώργη,ενώ διδάσκει με την ιδιότητα της φιλολόγου σε Λύκειο της πόλης μας.

 

"Θα ερχόσουν μαζί μου στη Νορβηγία",το ερώτημα και τίτλος του βιβλίου σας,που προσωπικά το εξέλαβα σαν μία καταβύθιση στον εσωτερικό κόσμο της ηρωίδας σας.Πείτε μας λίγα λόγια.Όλη η αφήγηση του βιβλίου είναι μια άσκηση μελέτης ενός ψυχισμού στα όρια της διαταραχής και της διασχιστικής σχέσης με την πραγματικότητα. Το ζητούμενο ήταν, πώς θα μπορούσε κάτι τέτοιο να έχει και λογοτεχνικό ενδιαφέρον, να υποβάλλει δηλαδή τα στοιχεία εκείνα της πλοκής και της δράσης που θα κρατούν το ενδιαφέρον του αναγνώστη ζωντανό, ίσαμε το τέλος. Αν πετυχαίνει ο στόχος αυτός, τότε και οι προθέσεις δικαιώνονται. Όσο για τον τίτλο, το επισημάνατε σωστά: είναι ένα ερώτημα που δεν αφορά απλώς ένα ταξίδι στη Νορβηγία, αλλά και στο απόκρημνο βίωμα γενικότερα, στην τόλμη της αναζήτησης και της ακραίας εμπειρίας, στη δοκιμή του καινούργιου και στη δοκιμασία της ζωής. Ταξίδι στον εξωτερικό, μα και στον εσωτερικό χρόνο, μια πρόσκληση-πρόκληση εξερεύνησης και ανακάλυψης της σκοτεινής πλευράς των πραγμάτων. Κάπως έτσι, από τη λογοτεχνία του ταξιδιού, περνάμε στο ταξίδι της λογοτεχνίας!

 

Πόσο εύκολο είναι το πραγματικό με το φανταστικό να συνυπάρξουν και να καθορίσουν τις αποφάσεις μας;

Και πόσο ο χώρος (οι συνθήκες)και ο χρόνος(timing) συντελούν σ αυτό;

Τις πιο πολλές φορές επικεντρώνουμε στο φαντασιακό βίωμα της πραγματικότητας και μας ξεφεύγει η αλήθεια της, ερμηνεύοντας τα πράγματα με βάση τους φόβους και τις επιθυμίες μας. Αλλά, αν δεν μπορεί κανείς να κρατήσει αποστάσεις από τον ίδιο του τον εαυτό, δεν μπορεί ούτε και να τον καταλάβει. Φαίνεται αντιφατικό, αλλά ο μόνος τρόπος να επικοινωνήσουμε με τον βαθύτερο εαυτό μας είναι να τον δούμε από απόσταση, κρίνοντας και δια-κρίνοντας τις πτυχές του, όπως ο πιλότος ξεχωρίζει από ψηλά τις πλαγιές ενός βουνού. Οι συνθήκες μάς διαμορφώνουν έναν τρόπο λειτουργίας, δράσης και αντίδρασης και ο χρόνος μάς φέρνει μπροστά το απρόβλεπτο, μα και το αναπότρεπτο. Μέσα απ' αυτά κερδίζεται και χάνεται το παιχνίδι της ζωής.

Οι περισσότεροι άνθρωποι διερωτώνται  με το :τι θα συνέβαινε αν...πόσο η αναβλητικότητα και η ανασφάλεια μας υποβάλλουν σε λάθος επιλογές;

Αυτό ακριβώς! Καταβροχθίζει κανείς τα χρόνια και μετά γυρνάει πίσω και κοιτάζει αυτό που έζησε και αναρωτιέται τι θα έκανε, αν μια δεδομένη στιγμή διάλεγε τη ζωή του αλλιώς με άλλους όρους. Θα μπορούσε να είναι ένας εντελώς διαφορετικός άνθρωπος, σκέφτεται. Ένα τέτοιο παιχνίδι ανάμεσα στο πιθανό και το δεδομένο, το ενδεχόμενο και το αναπότρεπτο προσπάθησα να αφηγηθώ και στη νουβέλα μου. Το να ζήσει κανείς τη ζωή του σαν ένας «άλλος» είναι κοντά σ' αυτό που εκφράζει ο Rimbaudστον εξαίσιο στίχο του, «εγώ είναι ένας άλλος» (“Je est un autre”). Είναι το αίσθημα του να ζεις από κεκτημένη ταχύτητα μέσα σε αντανακλαστικά που εσύ ο ίδιος συντηρείς και που σε ξεπερνάνε. Ζούμε μέσα σε σταυροδρόμια επιθυμίας και κουβαλάμε τον σταυρό σ' όλο τον δρόμο που διαλέγουμε!

Ποιοι είναι οι λογοτέχνες που καθόρισαν την γραφή σας;

Να μνημονεύσω κλασικούς για την απόλαυση της ανάγνωσης, François Mauriac, Honoré de Balzac, Guy de Maupassant, Gustave Flaubert, διασχίζοντας και κάποια λογοτεχνία του φανταστικού, Théophile Gautier, Aloysius Bertrand, Εdgar Allan Poe, από την άλλη, HenriJames για να περάσω μετά στους δικούς μας, μια αγωγή του λόγου προσφιλής, όπως δοκιμάζεται στα ποιητικά γυμνάσματα του Διονυσίου Σολωμού και σφυρηλατείται με τον τρόπο του Γιώργου Σεφέρη. Ακολουθούν οι: Κ. Θεοτόκης, Κοσμάς Πολίτης, Μ. Καραγάτσης,Άρης Αλεξάνδρου, Παύλος Μάτεσις, Θανάσης Βαλτινός. Ενδιαφέρον έχει και η αστυνομική λογοτεχνία με την ευρηματική της πλοκή, ξεχωρίζω τα σενάρια του Γερμανού Herbert Reinecker, τους Σουηδούς Henning Mankell,Johan Theorin. Η πειραματική γραφή δεν μου προσφέρει ιδιαίτερη απόλαυση, αλλά έχω την αίσθηση ότι πάντα μου κεντάει το μυαλό, όταν γράφω, ένα άκουσμα από το Γιώργο Χειμωνά, το αντηχείο του λόγου ή της σιωπής του. Από την άλλη μεριά, η μελέτη της ψυχανάλυσης μ' έχει βοηθήσει στη συνεχή προσπάθειά μου να ισορροπήσω, εκτός απ' τον δικό μου χαρακτήρα κι εκείνον των ηρώων μου.

Έχετε ταξιδέψει σε πολλά μέρη.Θέλετε να μας μιλήσετε γι αυτά;

Τι σημαίνουν (αυτά)τα ταξίδια για εσάς;

Το ταξίδι είναι, πρώτα απ' όλα, ένας γυρισμός. Μια επιστροφή στην άγνωστη πατρίδα, ένας νέος χρόνος που βουτάει στον παλιό. Είναι η ευχετική πρόταση να μάθεις και να πάθεις, να γνωρίσεις και να θυμηθείς. Όταν ταξιδεύεις, έχεις την ψευδαίσθηση ότι αλλάζεις εαυτό κι ας μένεις ίδιος, γκρινιάρης κι απαράλλαχτος μπροστά στις ανέσεις ή τις δυσκολίες που σου προσφέρει. Μα πάνω απ' όλα, το ταξίδι περιγράφει τη διαστολή του χρόνου και την ευλογημένη καθυστέρηση. Τη διασταλτική ματιά, την ανάλυση, το χάσιμο ή το κέρδος μιας εμπειρίας. Στο ταξίδι μέσα, γερνάς ανάποδα: αποκτάς πείρα, μαθαίνεις καινούργια πράγματα, αλλά αυτό σε κάνει νέο! Είναι η αντεστραμμένη συνταγή της ρουτίνας κι ας μας χρειάζεται κι αυτή η τελευταία για να εκτιμήσουμε το φρέσκο και το αγαπητό.

Έζησα δέκα χρόνια περίπου «στα ξένα», στη Γαλλία, την Ιταλία και την Εσθονία και κάθε φορά περιπλανήθηκα, όσο μπορούσα πιο μακριά από το επίκεντρο της διαμονής μου. Η ανάπτυξη για μένα, όποια κι αν είναι, έχει κεντρόφυγο χαρακτήρα. 

Γράψατε το βιβλίο στον Κατηγιώργη,το περασμένο καλοκαίρι.Είναι ησυχαστήριο και τόπος έμπνευσής σας;

Τη νουβέλα αυτή δεν την έγραψα όλη στον Κατηγιώργη. Ξεκίνησα τα πρώτα κεφάλαια στη Λίλλη της Γαλλίας, αμέσως μετά από ένα ταξίδι στη Νορβηγία, τη συνέχισα ύστερα στο Τάρτου της Εσθονίας και τέλος, έβαλα τις τελευταίες γραμμές στον Κατηγιώργη του Ν. Πηλίου, όπου έχω το εξοχικό μου. «Ησυχαστήριο» είναι μια ωραία λέξη.

Εργάζεστε ως φιλόλογος  σε λύκειο της πόλης του Βόλου .Γιατί επιλέξατε τη Μαγνησία για τόπο διαμονής σας;

Γύρισα στο Βόλο, την πόλη όπου μεγάλωσα, για πρώτη φορά φέτος, ύστερα από πολλά χρόνια και αυτό μου δίνει μια καινούργια χαρά. Είναι όμορφο να ανακαλύπτεις πάλι τα ίδια πράγματα που τα θυμόσουν αλλιώς. Είναι μια άλλη μελέτη του βλέμματος, μια ανανεωμένη εμπειρία του παλιού. Δεν έχω το αίσθημα ότι «οι στέγες μου έρχονται ως τους ώμους», όπως λέει ο Σεφέρης, το αντίθετο, μάλλον. Ο κόσμος της παιδικής κι εφηβικής ηλικίας σμίγει τα κομμάτια του, κολλώντας τα θραύσματά του. Είναι θραύσματα μιας μάχης από την οποία έχω βγει ζωντανή, ευτυχώς.

Το εξώφυλλο του βιβλίου κοσμείται από φωτογραφία που τραβήξατε εσείς στη Νορβηγία.Τι θυμάστε από την εκεί διαμονή σας;

Θυμάμαι την ανάβαση στο Preikestolen και τον αβυσσαλέο βράχο, εμπειρία «ακραία» κυριολεκτικά και μεταφορικά, την οποία περιγράφω στο βιβλίο. Η Νορβηγία είναι η πιο μεγαλειώδης χώρα που έχω δει στη ζωή μου, ένα μεγαλείο φυσικό που χωράει, θα 'λεγες, όλον τον φόβο και την τόλμη της ανθρώπινης ψυχής! Τουλάχιστον, στα δικά μου μάτια ήταν έτσι. Είχα κάνει ένα ταξίδι με ΙΧ αυτοκίνητο, σκαρφαλώνοντας από τον νότο προς το βορρά και διασχίζοντας, σε μικρό χρονικό διάστημα,όλες τις εποχές του χρόνου. Αν έμενα λίγο περισσότερο, είμαι σίγουρη πως θα διέσχιζα και όλους τους μυθολογικούς τόπους της.

 

Τελικά,η Νορβηγία θα μπορούσε να είναι "η άκρη της γης" αλλά και τα "τρίσβαθα της ανθρώπινης ψυχής";

Απολύτως! Κινούμαστε στον κατακόρυφο άξονα του ύψους και του βάθους: εκεί δοκιμαζόμαστε, στοχαζόμαστε, αγαπάμε και ενδεχομένως, πάνω εκεί, πεθαίνουμε. Από το ακρογωνιαίο εκείνο σημείο ατενίζουμε την άβυσσο, το κενό που εισβάλλει μέσα μας, το αγαπημένο, προσφιλές μας κενό που γίνεται στη ζωή η ουσία της αλήθειας μας. Και ζυγιζόμαστε μπροστά του. Καμιά φορά, του παραδινόμαστε. Άλλες πάλι φορές, γυρνάμε τα μάτια από την άλλη και φεύγουμε τρεχάτοι προς τα πεδινά. Είναι όταν μας πιάνει ίλιγγος και υψοφοβία. Αλλά και η πεδιάδα τι ανατάσεις έχει να σου προσφέρει; Δεν έχουμε ούτε πέτρα να σταθούμε, όταν όλα τα ισοπεδώνουμε!

 

Βιογραφικό

Η Μαγδαληνή Θωμά είναι διδάκτωρ της Νεοελληνικής Φιλολογίας. Έχει διδάξει Νεοελληνική Γλώσσα στα Τ.Μ. Γλώσσας του Μπορντώ και της Λίλλης, στο Liceo Classico “Marco Foscarini” της Βενετίας και στο Κέντρο Γλωσσών του Πανεπιστημίου του Τάρτου. Καταπιάνεται με τη μετάφραση εσθονικής ποίησης και έχει εκδώσει το μυθιστόρημα Ο πόνος είναι μοναχικό ζώο (εκδόσεις Γαβριηλίδης 2014). Το διήγημά της Τα όρια του κόσμου έχει λάβει διάκριση στον 5ο Διεθνή Διαγωνισμό Διηγήματος Εyelands – Παράξενες Μέρες (2015). Ζει κι εργάζεται στο Πήλιο.