Αλέξης Σταμάτης
"Κάθε πράξη μας είναι κατά βάθος πολιτική. Υπό μια έννοια, ολόκληρη η λογοτεχνία είναι πολιτική."
Μια πρωτοφανής καταιγίδα που ξεσπά στην Αθήνα το 2009 υπήρξε η έμπνευση για "το Βιβλίο της βροχής" που έγραψε ο Αλέξης Σταμάτης και πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδ.Καστανιώτη.
Αφορμή της συνάντησής μας με το συγγραφέα το καλογραμμένο βιβλίο που χωρίζεται σε τρία μέρη:πριν,κατά τη διάρκεια και μετά τη βροχή,όπου όλοι οι ήρωες δεν είναι πια οι ίδιοι.
Περνώντας μέσα από τη μυθοπλασία προβλήματα όπως το μεταναστευτικό,η κοινωνική προσαρμογή,τα προβλήματα της τρίτης ηλικίας ο αναγνώστης γίνεται κοινωνός ενός εξαιρετικού,με πολλές ανατροπές κι εκπλήξεις βιβλίου.
Το βιβλίο της βροχής, το νέο σας βιβλίο. Μιλήστε μας γι' αυτό.
Εμπνεύστηκα από την ιδέα μιας πρωτοφανούς στα χρονικά καταιγίδας διαρκείας τριών ωρών και δεκατεσσάρων λεπτών (3,14…, όχι τυχαίο) που πέφτει στην Αθήνα του 2009 και επηρεάζει καταλυτικά τη ζωή μιας ομάδας κατοίκων την πλειονότητα της οποίας συνδέει το γεγονός ότι μένουν στην ιδία πολυκατοικία. Άνθρωποι διαφορετικής ηλικίας, τάξης και φυλής, οι όποιοι είτε είχαν κανονίσει διάφορα πράγματα που επηρεάζονται από την καταιγίδα, είτε η βροχή τους οδηγεί σε απρόοπτα συμβάντα, είτε αποτρέπει άλλα. Η ουσία είναι ότι η κατακλυσμιαία νεροποντή τους επηρεάζει βαθύτατα. Όταν η καταιγίδα τελειώσει δεν θα είναι πια ίδιοι.
Χωρίζετε σε τρία μέρη το βιβλίο: πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη βροχή, μέσα από τα οποία ο αναγνώστης "βλέπει" και τις ψυχολογικές αντιδράσεις των ηρώων. Θέλατε να κάνετε ένα ψυχογράφημα στις διαφορετικές αλλά και εμπλεκόμενες προσωπικότητες των ηρώων σας;
Με δεδομένο ότι το κεντρικό συμβάν είναι η καταιγίδα με ενδιέφερε πάρα πολύ να δω τους ήρωές μου και πριν και μετά. Το κύριο σώμα του βιβλίου αφορά γεγονότα κατά τη διάρκεια του φαινομένου. Οι ήρωες από κάπου έρχονται, κάτι τους συμβαίνει, όμως έρχεται η βροχή και επεμβαίνει στα θέλω τους, τα παραλλάσσει, τα εξυψώνει τα καταβαραθρώνει και στο τέλος, όταν ξαναβγαίνει ο ήλιος τα πράγματα έχουν αλλάξει.
Αναφέρεστε σε πολλά κοινωνικά θέματα, ένα εκ των οποίων είναι και οι μετανάστες που ζουν στο κέντρο της Αθήνας. Πείτε μας λίγα λόγια.
Όπως σας είπα το βιβλίο εκτυλίσσεται το 2009. Λίγο πριν ξεσπάσει η πραγματική καταιγίδα που σμπαράλιασε τη χώρα και τη σμπαραλιάζει ακόμη. Και τότε υπήρχε μεταναστευτικό θέμα, άλλης όμως διάστασης από αυτήν που πήρε αργότερα. Οι μετανάστες ήρωες μου, ένας Νιγηριανός και ένας Κούρδος, αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα, προσωπικά, οικονομικά αλλά και θέματα ένταξης στην κοινωνία. Επίσης αναπολούν το τι άφησαν πίσω τους. Υπάρχει ο υφέρπων και ο εμφανής ρατσισμός, αλλά και αντιξοότητες που οφείλονται στην ζωή τους μακριά από τον τόπο τας. Ξέρουμε βέβαια ότι σήμερα το μεταναστευτικό έχει πάρει πολύ πιο ογκώδεις διαστάσεις αλλά τα σπέρματά του ήταν ορατά εδώ και χρόνια.
Ευαισθησία δείχνετε και στους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας. Είναι η μοναξιά ή η φθορά του χρόνου ο εχθρός των ηλικιωμένων ανθρώπων;
Η μοναξιά κυρίως είναι εκείνο που αφήνει αυτή την πικρή γεύση. Άτομα μεγάλης ηλικίας είτε χωρίς οικογένεια, είτε με παιδιά που έχουν τραβήξει το δικότους δρόμο, άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας, με τον έναν να προσπαθεί να φροντίζει τον άλλο,άτομα αποσυρμένα που ζουν με της αναμνήσεις μιας περασμένης εποχής. Η φθορά του χρόνου παίζει επίσης μείζονα ρόλο σε χαρακτήρες όπως η Ιόλη στην οποία η ομορφιά σχεδόν όριζε την ταυτότητά της, γεγονός που την κάνει ακόμη πιο ευάλωτη. Όταν επενδύεις σε μια εικόνα που νομοτελειακά φθείρεται, η φθορά αυτή δεν χωνεύεται εύκολα από ανάλογες ιδιοσυγκρασίες.
Γράψατε το βιβλίο στην αρχή της Κρίσης. Αν το γράφατε σήμερα, θα αλλάζατε κάτι;
Θα άλλαζε το 'σκηνικό' ,αν θέλετε. Η καταιγίδα δεν θα ήταν μόνο συμβολική Ωστόσο οι σχέσεις των ανθρώπωνμεταξύ τους αλλά και με τον εαυτό τους παραμένουν ίδιες σε οποιοδήποτε πλαίσιο: πολύπλοκες αντιφατικές, συγκρουσιακές, προβληματικές. Η κρίση μπορεί να εντείνει τα προβλήματα αλλά ο πυρήνας της ανθρώπινης φύσης είναι άγριο πράγμα.
Θα μπορούσε ένα άλλο καιρικό φαινόμενο να καταδείξει τις ανατροπές που συνέβησαν στις ζωές των ηρώων σας; Γιατί διαλέξατε τη βροχή;
Η βροχή είναι ένα έντονο φυσικό φαινόμενο που μπορεί να είναι από ευεργετικό έως και καταστρεπτικό. Μια συνθήκη έξω από τα συνηθισμένα, όταν μιλάμε μάλιστα για μια από τις χειρότερες καταιγίδες στη ιστορία της πόλης, η οποία είναι φυσικό να ανυψώνει τις συγκεκριμένες ευαίσθητες ψυχές των ηρώων πάνω από το έδαφος. Πιθανότατα ένα ανάλογο φυσικό φαινόμενονα δημιουργεί τις ίδιες καταστάσεις, Ωστόσο, δεν το επέλεξα τυχαία: το νερό είναι το κύριο συστατικό τουανθρώπινου σώματος. Αποτελεί το 70% της ύλης μας. Κι όταν αυτό το ίδιο στοιχείο πέφτει μανιωδώς από τον ουρανό είναι σαν ένα κομμάτι μας να μας επιτίθεται.
Πιστεύετε ότι οι γονείς και η παιδική ηλικία παίζουν απόλυτο και καθοριστικό ρόλο ακόμα και για την παραβατική συμπεριφορά των παιδιών;-με αφορμή τον ήρωά σας που φτάνει ως το έγκλημα ρωτώ.
Παίζουν φυσικά, αλλά αυτή δεν είναι ικανή και αναγκαία συνθήκη. Οι παιδικές εμπειρίες είναι καθοριστικές και γράφουν ανεξίτηλα στην ψυχή άλλα υπάρχουν και άλλες εμπειρίες στην ενήλικη ζωή που μπορούν να οδηγήσουν ακόμη και έναν 'καλομεγαλωμένο' άνθρωπο στην απελπισία.
Είναι η κρίση και η πολιτική, στις μέρες που ζούμε,αναπόσπαστο κομμάτι της λογοτεχνίας;
Η λογοτεχνία αποτυπώνει τη ζωή. Εάν η ζωή είναι σε κρίση τότε δεν μπορεί να αγνοηθεί. Όσο για το πολιτικό στοιχείο, κάθε πράξη μας είναι κατά βάθος πολιτική. Υπό μια έννοια, ολόκληρη η λογοτεχνία είναι πολιτική.
Διδάσκετε δημιουργική γραφή. Τι προσδοκά όποιος παρακολουθεί ανάλογα σεμινάρια; Υπάρχουν φερέλπιδες της πένας;
Η γραφή είναι μια τέχνη που δεν διδάσκεται. Αυτό μπορεί να ακούγεται αντιφατικό, κι όμως είναι το πρώτοπράγμα που λέω στους μαθητές μου. Εκείνο που προσπαθώ είναι μέσα σε ένα κλίμα λογοτεχνικότητας να βοηθήσω εξατομικευμένα τον κάθε ένα τους να ανακαλύψει και αναπτύξει την δική του, προσωπική'φωνή'. Είναι μια πολύ δημιουργική διαδικασία και πολύ συγκινητική για μένα μια και αρκετοί μαθητές μου πλέον, έχοντας αρχίσει από τα βασικά έχουν εκδώσει βιβλία σε γνωστούς εκδοτικούς οίκους. Αυτό με γεμίζει χαρά και αποδεικνύει πως τα μαθήματα δεν γίνονται έτσι για να κάνουμε κάτι, αλλά με στόχο και αποτέλεσμα. Είναι πολύ ενδιαφέρον να βλέπεις έναν νέο 'συγγραφέα' να ανακαλύπτει τη φωνή του και να διανύει ολόκληρη τη διαδρομή από την πρώτη στοιχειώδη άσκηση ως την ολοκλήρωση ενός έργου το οποίο τελικά εκδίδεται και κυκλοφορεί.
Ο χρόνος τρέχει σε τρεις ώρες και δεκατέσσερα λεπτά και πρέπει, μέσα σ’ αυτό το διάστημα, τόσο ο αναγνώστης όσο και οι πρωταγωνιστές αυτού του βιβλίου να βιώσουν ένα προσωπικό ταξίδι. Η αγωνία κορυφώνεται στο ρυθμό της νεροποντής. Ο Σταμάτης παρόλο που αγαπά τους ήρωές του δεν τους χαρίζεται. Ανελέητα αναποδογυρίζει την κλεψύδρα και στέκεται να τους κοιτάζει. Δεν επεμβαίνει. Αποστασιοποιείται και παρατηρεί. Χωρίς να τους λυπηθεί τους αναγκάζει να κοιτάξουν πέρα από το καθημερινό κοινωνικό προσωπείο, το οποίο έχουν υιοθετήσει, για να δουν το πραγματικό τους πρόσωπο. (Τέσυ Μπάιλα)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου